Skip to main content

Maju terus, jangan unduré

Column door Joaniek Vreeswijk

Er kan gesteld worden dat we momenteel in een baanbrekende periode leven. Waarschijnlijk zal in ieder geval het jaar 2020 de geschiedenisboeken in gaan als een jaar waarin de wereld op zijn kop stond. Het jaar waarin COVID-19 onze levens drastisch beïnvloedde vanwege het gevaar dat in dit virus schuilt. Bovendien ook het jaar waarin naar aanleiding van de dood van George Floyd, de Black Lives Matter beweging uitgroeide tot een wereldwijd fenomeen en het zelfs in de VS de grootste beweging óóit is geworden. Een jaar waarin dekolonisatie van ons huidige denken weer volop in de aandacht kwam door de Black Lives Matter beweging. Het jaar waarin Molukse jongeren, in het kader van dekolonisatie, protesteerden tegen het beeld van JP Coen in Hoorn.

Het is niet niks wat er de afgelopen tijd allemaal om ons heen is gebeurd. Zo speelt zich ook van alles af in onze Molukse gemeenschap. Onlangs zijn er veel initiatieven van de grond gekomen vanuit onze gemeenschap; als het gaat om de strijd voor een vrije RMS, om verbinding tussen de verschillende generaties, om onze steun aan de Black Lives Matter beweging, om empowerment van de derde en vierde generatie, om projecten in samenwerking met onze bangsa op Maluku en als het gaat om het verspreiden van kennis over onze Molukse cultuur en identiteit. Dat zijn mooie ontwikkelingen om te zien en vaak overlappen sommige doelstellingen elkaar. Dit biedt hoop en perspectief voor de toekomst.

Nieuw leven in bestaande initiatieven

Hierbij zien we ook dat bestaande initiatieven weer nieuw leven in worden geblazen; Molukse dialogen over thema’s die nu spelen worden gestimuleerd door middel van bijeenkomsten waar de derde en vierde generatie haar kritische geluid kan laten horen. Op die manier treden wij in de voetsporen van hen die ons voorgingen. Molukse organisaties uit de jaren zeventig en tachtig organiseerden ook al landelijke bijeenkomsten, zo ook in de jaren negentig toen de oudsten van de derde generatie ook actief waren in landelijke organisaties. Het is mooi dat we dat stokje nu deels overnemen, want momenteel lijkt het gevoel onder de jongeren alsmaar te groeien om iets te willen doen en bij te dragen. Belangrijk is daarbij dat wij natuurlijk wel samen met de generaties voor ons hierover in dialoog moeten gaan. Uiteindelijk hebben we de hele gemeenschap nodig als we concreet wat willen bijdragen voor onze Molukse gemeenschap hier in Nederland en op Maluku.

Het is mooi dat we dat stokje nu deels overnemen

Naar aanleiding van de vlaggenacties zijn vele jongeren gaan nadenken: Wat draag ik bij of kan ik bijdragen aan de strijd voor een vrij Maluku? Of wat draag ik bij of kan ik bijdragen aan een beter Maluku voor onze bangsa in tanah air? Daarnaast zijn naar aanleiding van de Black Lives Matter demonstraties en protesten in de VS vele jongeren zich af gaan vragen: Wat kan ik doen om de zwarte gemeenschap te steunen in hun strijd en hoe kan ik mijn solidariteit met hen tonen? Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn bangsa in mijn directe kring inzien dat zij hier niet hun ogen voor zouden moeten sluiten? Niet alleen omdat het in de eerste plaats gaat om empathie naar je medemens toe die momenteel niet gelijk wordt behandeld, maar ook omdat de Molukse gemeenschap eveneens een geschiedenis kent van onderdrukking door een koloniale bezetter. Zowel racisme in al zijn facetten als de onderdrukking van onze Molukse voorouders komen voort uit twee nesten: ons slavernijverleden en ons koloniaal verleden.

Tijdens BLM demonstratie in Utrecht

Verdeel en heers is wat hier achter zit. Dit is altijd al een tactiek geweest vanuit imperiale/koloniale machthebbers. Zet groepen tegen elkaar op en op die manier behoud je de macht, omdat de onderdrukten op die manier niet één front kunnen vormen! In dat opzicht zie ik gelijkenissen… hogere machten die de touwtjes in handen houden door groepen tegen elkaar uit te spelen. Dat is helaas niet alleen iets van toen, maar ook zeker van nu. Zie Nederland met haar koloniale hangover, zie de VS met haar hangover van het slavernij verleden en zie Indonesië met haar neo-koloniale trekken. Natuurlijk zijn er wezenlijke verschillen, maar ik zie daarentegen ook wel degelijk de raakvlakken. Had Nederland destijds de federale staat van Indonesië (RIS) wel ondersteund of misschien zelfs de RMS? Dan zouden onze mensen daar nu wellicht niet onderdrukt worden. Mijn punt: veel problematiek wat zich nu afspeelt heeft zijn oorsprong in het koloniaal verleden en het slavernij verleden en hoe de imperiale/koloniale machthebber haar verdeel en heers politiek inzette.

Solidariteit met BLM

Enkele Molukkers zien die noodzaak om solidair te zijn met Black Lives Matter niet in. En als historicus kan ik die gedachte zelf niet begrijpen, máár ik kan wel begrijpen waar het vandaan komt. Veel Molukkers voelen zich niet verbonden met andere migrantengroepen, omdat in het voormalig Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) de Molukse militairen een belangrijke pijler vormden. Hun komst naar Nederland in 1951was het dramatische gevolg van een netelige situatie die ontstond nadat Indonesië zich had vrijgevochten en Nederland na veel internationale druk de kolonie moest loslaten. Hun overtocht naar Nederland was geen vrijwillige passage. Bovendien werden velen ontslagen bij aankomst in Nederland. We weten allemaal hoe het verder liep. De houten woonoorden… de verhuizing naar de woonwijken… Mijn oma zou hier hooguit zes maanden blijven… volgend jaar woont ze alweer 70 jaar in dit land. Toen ze als zeventien jarig meisje aan boord stapte van de Kota Inten, had ze dat natuurlijk nooit kunnen voorspellen!

Echter wil dat niet zeggen dat wij vanwege onze unieke migratiegeschiedenis een reden hebben om weg te kijken van racisme in al zijn vormen en maten. Om het Black Renaissance Collectief te quoten: ‘’Racisme is geen mening, maar een moorddadig systeem wat al eeuwenlang stelselmatig zwarte mensen uitbuit, uitsluit, onderdrukt en generationele trauma’s heeft veroorzaakt.’’ In het huidige tijdperk hebben we door digitalisering en globalisering het privilege om onszelf oneindig te informeren, om continu bij te leren, om bij te dragen op afstand, om ons in te zetten voor datgene waarvan wij denken dat het de wereld een stukje beter maakt. Er is een begin! Verandering komt niet tot stand van de een op andere dag. Daar is een lange adem voor nodig, maar die hebben wij. De start is gemaakt. Nu moeten we doorpakken. Maju terus! Jangan unduré!

Deze column verscheen 13 juli 2020 op de Facebook Pagina van Maluku Utrecht. Joaniek Vreeswijk is historicus en met toestemming van de auteur herpubliceert MHM dit schrijven.