Skip to main content

Tag: minderheden

Black Lives Matter en Moluks anti-racisme

Eigenlijk was het Black Lives Matter protest op 10 juni 2020 gepland op het Anton de Komplein in Amsterdam Zuidoost. Vanwege de verwachte enorme opkomst werd de demo verplaatst naar het grotere nabijgelegen Nelson Mandelapark. AT5, de lokale nieuwszender deed live-verslag. Er kwamen 11.000 mensen die op 1.5 corona-meter afstand met mondkapje de eisen voor gelijkheid en tegen etnisch profileren en politie geweld met hun aanwezigheid kracht bij zetten. In de verte zag ik tussen de menigte twee RMS-vlaggen zwaaien. Een teken van solidariteit, maar ook een statement dat Molukkers tegen racisme zijn. De vlaggen pasten in het beeld. Want al eerder zag ik op de muur aan de voet van het standbeeld van Anton de Kom de leuze: ‘Black is beautiful’.

Deze slogan werkte voor mij als een missing link. De protesten in Nederland en in de rest van de wereld waren ontvlamd na de dood van George Floyd in Amerika op 25 mei 2020. De protesten in Nederland en elders waren geïnspireerd door de protesten in Amerika. Dit had ik eerder in de Nederlandse geschiedenis gezien, of beter gezegd in de Molukse. En ook toen had het relaties met discriminatie.

Black is beautiful

Eind jaren zestig kwamen tweede generatie Molukse jongeren steeds meer in aanraking met de Nederlandse samenleving. Onder andere omdat men vanuit de woonoorden naar de woonwijken was verplaatst. In die Nederlandse samenleving ondervonden Molukse jongeren dat zij als minder werden gezien, ze werden gediscrimineerd. Een soort collectieve reactie volgde. Molukse jongeren lieten zich inspireren door de ‘black is beautiful’ en de ‘black power’ beweging in Amerika. Ze leerden van die Amerikaanse bewegingen trots te zijn op zichzelf en daarvoor op te komen.

Het effect was confrontatie met de witte Nederlandse jeugd. Eind jaren zestig kwam het in meerdere Nederlandse steden tot confrontaties tussen Molukse jongeren (die massaal met voordeelkaartjes door het land reisden; de tienertour) en Nederlandse jongeren. Het kwam zelfs zover dat dominee Metiary, destijds voorzitter van de grootste Molukse organisatie, via pamfletten Molukse jongeren opriep om geen confrontaties aan te gaan. De link naar de Amerikaanse zwarte beweging liep via enkele Molukse jongeren die contact hadden met progressieve Nederlandse bewegingen, zoals cineclub Vrijheidsfilms. Het is ook de link die bijdroeg aan de radicalisering die uiteindelijk leidde tot de acties in de jaren zeventig.

‘Maar er waren ook bewegingen die het racisme aan de kaak stelden en er tegen protesteerden. Molukkers deden daar aan mee.’

Maar terug naar de stellingname tegen racisme. In de jaren tachtig werd steeds duidelijker dat Nederland een multiculturele samenleving was geworden en de overheid een zogenaamd ‘algemeen minderheden beleid’ wilde gaan voeren, was ook al duidelijk dat er sprake was van institutioneel en dagelijks racisme. Hoe subtiel dat racisme werkte werd indertijd stevig verwoord in het boek ‘Alledaags Racisme’ dat Philomena Essed in 1984 publiceerde. Dat werd haar niet in dank afgenomen. Er was ook toen veel ontkenning van racisme. Maar er waren ook bewegingen die het racisme aan de kaak stelden en er tegen protesteerden. Molukkers deden daar aan mee. Ze waren betrokken bij de jaarlijkse herdenkingen van de racistische moord in 1983 op de Antilliaanse Kerwin Duinmeyer. Ze waren aanwezig bij de Princenhof-conferentie tegen discriminatie en racisme in januari 1984 in Amsterdam. In 1985 organiseerden Molukkers uit Twente een fietstocht naar Amsterdam in het kader van een campagne van ’Ne pas touche mon pote’ (kom niet aan mijn makker). Dat was ter gelegenheid van het bezoek aan Nederland van de Franse organisatie SOS-Racisme die in 1984 was opgericht. En net als SOS-Racisme in Frankrijk waren er antiracisme bureaus in Nederland die door middel van onderzoek racisme aantoonden en racistische en discriminatoire voorvallen registreerden. En er ontstonden in de tweede helft van de jaren tachtig op landelijk en regionale niveaus ‘Anti-Discriminatie Overleggen’ (ADO). Ook in die bureaus en overleggen waren Molukkers actief. Op landelijk niveau werd dat bijvoorbeeld gedaan door het Inspraakorgaan Welzijn Molukkers (IWM).

Ook in de jaren negentig waren Molukkers actief in antiracisme activiteiten en projecten. In 1992/1993 ontstond de Werkgroep Discriminatie Molukkers, waar Molukkers vanuit verschillende wijken bij betrokken waren. En dan was er in 1995 een bijzonder Europees project ‘jongeren treinen’. Op initiatief van twee Iers-Joods meisjes reden vanuit verschillende uithoeken van Europa zes treinen ‘European Youth Trains’ gedurende een week naar het Europese parlement in Straatsburg. Het was een campagne tegen racisme, xenofobie, antisemitisme en intolerantie. Elke trein had een eigen thema en op 42 stations werd gestopt en werden jongeren opgepikt. De begeleider op een van de treinen was een Molukker. Ook in de jaren daarvoor hadden Molukse vertegenwoordigers meegedaan aan soortgelijke Europese campagnes.

Racisme niet verdwenen

Op een of andere manier werd het begin deze eeuw stiller aan het antiracisme en anti-discriminatie front. Niet dat racisme of discriminatie was verdwenen. Integendeel. Gelukkig zijn in ieder geval de laatste jaren weer nieuwe initiatieven ontstaan. Zoals Kick Out Zwarte Piet. Ook daar zag ik Molukse gezichten. De beweging die nu opkomt lijkt sterker dan die uit de jaren tachtig en negentig. Er liggen deels de zelfde eisen op tafel, maar ze worden massaler en breder gesteld. Waarin de echo van de bewegingen uit de jaren zestig doorklinken. Dat is een goede zaak en stemt hoopvol.

Coverfoto: Voorpagina van het magazine Tjengkeh uit de jaren ’80.

Lees ook:
Het protest van kunstenaar Willy Nanlohy tegen JP Coen in 1987